Hiện nay, có rất nhiều loại phần mềm sản xuất giúp doanh nghiệp tối ưu quy trình và nâng cao hiệu suất làm việc. Một số phần mềm tập trung vào từng giai đoạn cụ thể trong sản xuất, trong khi các công cụ khác tự động hóa gần như toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp sản xuất.
Với quá nhiều lựa chọn, việc tìm ra hệ thống phù hợp có thể là một thách thức.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về 15 loại phần mềm sản xuất và trả lời 3 câu hỏi quan trọng:
- Chức năng chính của phần mềm này là gì?
- Ưu, nhược điểm của nó?
- Loại hình doanh nghiệp nào nên sử dụng phần mềm này?
Nội dung
1.Phần mềm sản xuất là gì?
Phần mềm sản xuất là công cụ kỹ thuật số giúp doanh nghiệp lập kế hoạch, quản lý và thực hiện các công việc một cách hiệu quả và tiết kiệm chi phí hơn, đồng thời giảm thiểu lãng phí. Nó được thiết kế để tự động hóa các quy trình lặp lại như lập kế hoạch nguyên vật liệu, quản lý tồn kho và lập lịch sản xuất.
2. Tại sao phần mềm quan trọng trong sản xuất?
Trong ngành sản xuất, thời gian và chi phí chính là tiền bạc. Các loại phần mềm sản xuất rất đa dạng về chức năng và ứng dụng, nhưng hầu hết đều hướng đến hai mục tiêu chính: giảm lãng phí và tiết kiệm thời gian.
Nhờ vào tự động hóa, doanh nghiệp có thể sản xuất nhanh hơn, giảm chi phí và hạn chế sai sót. Điều này giúp tăng lợi nhuận, nâng cao năng suất, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp.
Ngoài ra, phần mềm sản xuất còn giúp cải thiện sự hài lòng của khách hàng bằng cách đảm bảo sản phẩm được sản xuất nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu thị trường mà vẫn giữ được chất lượng và độ chính xác cao.
3. Hai mô hình triển khai phần mềm sản xuất
Trước khi đi vào các loại phần mềm sản xuất, hãy cùng tìm hiểu hai mô hình triển khai phổ biến: phần mềm tại chỗ (on-premise) và phần mềm đám mây (cloud-based)
3.1 Phần mềm sản xuất tại chỗ (On-premise)
Đây là loại phần mềm được cấp phép và cài đặt trực tiếp trên máy chủ nội bộ của doanh nghiệp. Toàn bộ hạ tầng CNTT cần thiết để vận hành hệ thống phải do doanh nghiệp tự trang bị và quản lý.
3.2 Phần mềm sản xuất trên đám mây (Cloud-based)
Phần mềm sản xuất trên đám mây là hệ thống quản lý sản xuất theo nhu cầu, hoạt động trên nền tảng internet mà không cần người dùng trực tiếp quản lý hạ tầng CNTT. Doanh nghiệp có thể sử dụng phần mềm theo mô hình thuê bao trả phí (pay-as-you-go) mà không cần đầu tư phần cứng.
Để sử dụng phần mềm đám mây, doanh nghiệp chỉ cần các thiết bị cá nhân như máy tính xách tay, điện thoại, máy tính bảng và kết nối internet.
Phần mềm dạng dịch vụ (SaaS – Software as a Service) là phân khúc lớn nhất của phần mềm đám mây và dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong tương lai.
>> Xem thêm : Sự khác biệt giữa On-premise và Cloud
4. 15 loại phần mềm sản xuất giúp cải thiện quy trình sản xuất
Mỗi loại phần mềm sản xuất có các tính năng riêng, phù hợp với từng ngành và loại hình doanh nghiệp khác nhau. Dưới đây là 15 loại phần mềm giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất:
- Phần mềm ERP
- Phần mềm CMMS
- Phần mềm CAM
- Phần mềm CAD
- Phần mềm quản lý tồn kho sản xuất
- Phần mềm kế toán sản xuất
- Phần mềm EHS (Môi trường, Sức khỏe và An toàn)
- Phần mềm ETO (Engineer-to-Order)
- Phần mềm ước tính chi phí sản xuất
- Phần mềm sản xuất thực phẩm và đồ uống
- Phần mềm bảo trì phòng ngừa
- Phần mềm quản lý quy trình sản xuất
- Phần mềm quản lý xưởng sản xuất
- Phần mềm quản lý dự án sản xuất
- Phần mềm đo lường thời gian sản xuất
Dưới đây là ưu, nhược điểm của từng loại phần mềm:
4.1 Phần mềm ERP cho sản xuất
ERP (Enterprise Resource Planning) là phần mềm tích hợp giúp doanh nghiệp quản lý nhiều hoạt động trên một hệ thống duy nhất, bao gồm quản lý tồn kho, chuỗi cung ứng, mua hàng, tài chính, rủi ro và sản xuất…
✅ Ưu điểm:
- Tập trung dữ liệu, nâng cao hiệu suất vận hành.
- Cải thiện quản lý tồn kho, theo dõi số liệu thời gian thực.
- Đồng bộ tài chính và hoạt động sản xuất trên quy mô toàn cầu.
- Quản lý hiệu quả quy trình vận hành
❌ Nhược điểm:
- Cần đầu tư chi phí lớn để triển khai và vận hành.
- Triển khai phức tạp, cần nhiều thời gian
🔹 Phù hợp với: Doanh nghiệp lớn, hoạt động trong các ngành xây dựng, sản xuất, giáo dục, y tế, khách sạn, bán lẻ, quản lý chất thải…
4.2 Phần mềm CMMS cho sản xuất
CMMS (Computerised Maintenance Management System) giúp quản lý bảo trì thiết bị, tối ưu hiệu suất vận hành, tự động hóa quy trình bảo trì
✅ Ưu điểm:
- Giúp máy móc, thiết bị hoạt động hiệu quả và giảm chi phí sản xuất.
- Hạn chế tối đa thời gian ngừng máy do sự cố.
❌ Nhược điểm:
- Phiên bản on-premise tốn kém và mất thời gian triển khai.
- Một số hệ thống CMMS trên đám mây khó tùy chỉnh và tích hợp.
🔹 Phù hợp với: Mọi doanh nghiệp có thiết bị cần bảo trì (công nghiệp, sản xuất, logistics).
4.3 Phần mềm CAM
Phần mềm CAM (Computer-Aided Manufacturing) giúp tự động hóa sản xuất bằng cách điều khiển các máy móc như máy phay CNC, máy cắt laser, máy in 3D… Hệ thống này nhận dữ liệu từ phần mềm thiết kế (CAD) và chuyển thành lệnh cho máy móc thực hiện gia công chính xác
✅ Ưu điểm:
- Hoạt động liên tục, sản xuất nhanh, chính xác cao.
❌ Nhược điểm:
- Chi phí triển khai cao, đòi hỏi đội ngũ kỹ sư lành nghề.
🔹 Phù hợp với: Cơ khí, điện tử, hàng không vũ trụ, điều hòa – điện lạnh.
4.4 Phần mềm CAD
Phần mềm CAD (Computer-Aided Design) giúp tạo bản vẽ kỹ thuật 2D và mô hình 3D trên máy tính. Nó cho phép kỹ sư, kiến trúc sư và nhà thiết kế vẽ và chỉnh sửa sản phẩm nhanh chóng, chính xác hơn so với vẽ tay.
✅ Ưu điểm:
- Cải thiện quy trình thiết kế, tăng năng suất và độ chính xác.
- Hỗ trợ kiểm tra thiết kế trước khi sản xuất.
❌ Nhược điểm:
- Chi phí cao, yêu cầu đào tạo nhân sự.
- Dễ bị tấn công mạng hoặc virus.
🔹 Phù hợp với: Hàng không vũ trụ, xây dựng, sản phẩm tiêu dùng, y tế, dầu khí.
4.5 Phần mềm quản lý tồn kho sản xuất
Quản lý tồn kho hiệu quả là yếu tố then chốt để đảm bảo hoạt động sản xuất trơn tru. Phần mềm quản lý tồn kho sử dụng mã vạch, hệ thống POS (hoặc tích hợp eCommerce) và theo dõi kho hàng để tối ưu kiểm soát hàng hóa.
✅ Ưu điểm:
- Cung cấp dữ liệu tồn kho theo thời gian thực, minh bạch và chính xác.
- Tự động theo dõi, đặt hàng lại, giảm chi phí lưu kho, tăng lợi nhuận và hạn chế hết hàng.
- Một số phần mềm có tính năng nâng cao hỗ trợ lập kế hoạch sản xuất, dự báo nhu cầu và tối ưu hóa quyết định.
❌ Nhược điểm:
- Triển khai và đào tạo có thể tốn kém, tuy nhiên khi triển khai trên đám mây giúp tiết kiệm chi phí
- Một số công cụ có khả năng tích hợp kém, dẫn đến đồng bộ dữ liệu chậm và phải thao tác thủ công.
- Doanh nghiệp vẫn cần kiểm kê thực tế định kỳ để đối chiếu với dữ liệu phần mềm, giảm tổn thất do hỏng hóc, lãng phí, thất thoát hoặc gian lận.
🔹 Phù hợp với: Doanh nghiệp sản xuất muốn tối ưu chi phí lưu kho, giảm thiếu hụt hàng và lãng phí. Kế toán và cố vấn tài chính cũng sử dụng phần mềm này để theo dõi và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.
4.6 Phần mềm kế toán sản xuất
Phần mềm kế toán sản xuất giúp doanh nghiệp quản lý giao dịch tài chính và hoạt động sản xuất, bao gồm các nghiệp vụ kế toán như công nợ phải thu, công nợ phải trả, sổ cái tổng hợp và bảng lương.
Hầu hết phần mềm kế toán sản xuất thường tích hợp trong các hệ thống ERP để quản lý toàn bộ hoạt động doanh nghiệp.
✅ Ưu điểm:
- Cập nhật dữ liệu tài chính theo thời gian thực, cho phép nhiều người truy cập thông tin cùng lúc.
- Tự động hóa quy trình, giảm chi phí vận hành và tiết kiệm thời gian.
- Tạo báo cáo tài chính nhất quán theo quy trình chuẩn hóa.
❌ Nhược điểm:
- Dữ liệu phải được nhập chính xác để đảm bảo tính hiệu quả.
- Đào tạo nhân viên liên tục để vận hành thông suốt
🔹 Phù hợp với: Kế toán chuyên nghiệp, nhân viên tài chính và các doanh nghiệp sản xuất lớn có bộ phận kế toán nội bộ.
4.7 Phần mềm EHS cho sản xuất
Phần mềm EHS (Môi trường, Sức khỏe và An toàn) cung cấp các công cụ hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ quy định về EHS. Hệ thống này giúp theo dõi, phân tích các hoạt động liên quan đến an toàn lao động, đồng thời chuẩn hóa quy trình an toàn trong sản xuất.
Phần mềm EHS còn hỗ trợ doanh nghiệp quản lý và báo cáo các chỉ số hiệu suất môi trường, cũng như đánh giá rủi ro vận hành.
✅ Ưu điểm:
- Giúp doanh nghiệp ra quyết định dựa trên dữ liệu thực tế, nâng cao văn hóa an toàn và bảo vệ môi trường.
❌ Nhược điểm:
- Không thể thay thế sự tương tác trực tiếp trong xây dựng lòng tin và đào tạo thực tế.
🔹 Phù hợp với: Các doanh nghiệp cần theo dõi, báo cáo các chỉ số về môi trường, sức khỏe và an toàn để đảm bảo tuân thủ quy định.
4.8 Phần mềm sản xuất theo đơn hàng ETO
Phần mềm Engineer-to-Order (ETO) hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất tạo báo giá chính xác cho các đơn hàng tùy chỉnh theo yêu cầu khách hàng. Dựa trên đơn hàng, phần mềm có thể tạo danh sách vật liệu (BOM), quản lý kho, lập lịch sản xuất và theo dõi tiến độ.
✅ Ưu điểm:
- Tăng độ chính xác khi báo giá và lập kế hoạch sản xuất.
- Tự động hóa quy trình như lập kế hoạch nhu cầu và mua nguyên vật liệu, giúp tiết kiệm thời gian.
❌ Nhược điểm:
- Cần dữ liệu chính xác về kho, chi phí và thời gian sản xuất.
🔹 Phù hợp với: Các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm
4.9 Phần mềm ước tính chi phí sản xuất
Phần mềm ước tính chi phí giúp doanh nghiệp tính toán và dự đoán chi phí của hàng trăm quy trình sản xuất, hỗ trợ định giá chính xác và nhất quán.
✅ Ưu điểm:
- Giảm bớt công sức tính toán chi phí, đảm bảo giá cả hợp lý cho nguyên vật liệu, hàng hóa mua ngoài và dịch vụ bên ngoài.
- Đẩy nhanh thời gian phản hồi báo giá, tăng tỷ lệ chốt đơn hàng.
❌ Nhược điểm:
- Chi phí triển khai và đào tạo có thể cao.
- Biến động thị trường ảnh hưởng đến giá nguyên vật liệu, đòi hỏi cập nhật thường xuyên.
🔹 Phù hợp với: Các doanh nghiệp sản xuất thiết bị gốc (OEM), ngành hàng không vũ trụ, xây dựng dân dụng, kỹ thuật, bảo trì cơ sở và khai thác mỏ.
4.10 Phần mềm sản xuất thực phẩm và đồ uống
Phần mềm này giúp doanh nghiệp theo dõi nguyên vật liệu, lô sản xuất, hàng tồn kho có hạn sử dụng và ngày hết hạn.
Hệ thống tự động hóa quy trình sản xuất, giúp tối ưu năng suất và cung cấp thông tin kinh doanh chính xác để hỗ trợ ra quyết định.
✅ Ưu điểm:
- Quản lý kho, kiểm soát chất lượng, công thức sản xuất và mở rộng quy mô lô hàng.
- Dự báo nhu cầu theo mùa và tối ưu chuỗi cung ứng.
- Theo dõi nhà cung cấp, lô sản xuất và hạn sử dụng để đảm bảo an toàn thực phẩm, tuân thủ quy định và tránh sai sót đắt giá.
❌ Nhược điểm:
- Nhiều phần mềm vẫn ở dạng on-premise, đòi hỏi chi phí cài đặt và bảo trì. Tuy nhiên, các giải pháp cloud đang dần phổ biến.
- Cần đào tạo nhân viên và thực hiện chuyển đổi dữ liệu.
🔹 Phù hợp với: Doanh nghiệp sản xuất thực phẩm và đồ uống, ngành dịch vụ ăn uống, và sản xuất hàng tiêu dùng nhanh (FMCG).
4.11 Phần mềm bảo trì phòng ngừa trong sản xuất
Đây là thành phần quan trọng của hệ thống CMMS, tập trung vào bảo trì phòng ngừa thay vì sửa chữa sau sự cố.
Phần mềm này giúp lập kế hoạch bảo trì định kỳ, phân loại công việc để đảm bảo thiết bị và nhà máy vận hành hiệu quả.
✅ Ưu điểm:
- Giảm thiểu sự cố máy móc, cắt giảm chi phí sửa chữa.
- Tận dụng tối đa tài nguyên sản xuất, giảm thời gian chết và chi phí bảo trì.
- Kéo dài tuổi thọ thiết bị và máy móc.
❌ Nhược điểm:
- Chi phí triển khai có thể cao.
- Chi phí nhân công và vật tư bảo trì là khoản đầu tư liên tục.
- Nguy cơ bảo trì quá mức mà không mang lại giá trị thực sự.
🔹 Phù hợp với: Ngành dầu khí, năng lượng, thực phẩm và đồ uống, sản xuất và CNTT.
4.12 Phần mềm quản lý quy trình sản xuất
Phần mềm này tập trung vào việc tối ưu hóa và tự động hóa quy trình sản xuất từ lập kế hoạch, quản lý kho, theo dõi nguyên vật liệu, phân bổ nguồn lực đến giao việc.
✅ Ưu điểm:
- Giảm chi phí lao động, tăng hiệu suất và lợi nhuận.
- Chuẩn hóa quy trình, giảm thiểu sai sót do con người.
- Dễ dàng phân bổ chi phí và cung cấp thông tin tồn kho theo thời gian thực.
❌ Nhược điểm:
- Mất nhiều thời gian để chuyển đổi dữ liệu từ hệ thống thủ công.
- Nếu không tích hợp tốt, có thể gây gián đoạn giao tiếp giữa các bộ phận.
🔹 Phù hợp với: Doanh nghiệp sản xuất hàng loạt, ngành xây dựng và y tế.
4.13 Phần mềm quản lý xưởng sản xuất
Phần mềm quản lý xưởng sản xuất giúp các doanh nghiệp sản xuất theo đơn hàng (make-to-order) kiểm soát quy trình sản xuất , hỗ trợ lập kế hoạch sản xuất, quản lý kho, bán hàng, mua hàng và theo dõi công việc tại xưởng.
✅ Ưu điểm:
- Hỗ trợ tạo BOM (Bill of Materials), phân công công việc, quản lý kho và theo dõi chi phí sản xuất.
- Giúp doanh nghiệp nhỏ vận hành hiệu quả mà không cần hệ thống lớn.
❌ Nhược điểm:
- Không phải phần mềm nào cũng có tích hợp CRM hoặc kế toán, có thể cần kết nối với phần mềm khác.
🔹 Phù hợp với: Doanh nghiệp sản xuất theo đơn hàng (make-to-order), SMEs và xưởng gia công cơ khí.
4.14 Phần mềm quản lý dự án sản xuất
Phần mềm này giúp lập kế hoạch dự án, phân bổ tài nguyên, theo dõi tiến trình, quản lý tài liệu và tăng cường hợp tác nội bộ, giúp tận dụng tối đa nguồn lực.
✅ Ưu điểm:
- Dễ sử dụng, dễ cài đặt.
- Hỗ trợ lập ngân sách, kiểm soát chi phí, dự báo, báo cáo và quản lý rủi ro.
- Cải thiện sự phối hợp giữa các nhóm nhờ chia sẻ tài liệu và hiển thị các nhiệm vụ liên quan.
❌ Nhược điểm:
- Chi phí triển khai có thể cao và ROI không rõ ràng đối với doanh nghiệp nhỏ.
- Có thể làm phức tạp hóa những dự án đơn giản nếu chọn sai hệ thống.
🔹 Phù hợp với: Doanh nghiệp thuộc các ngành sản xuất, hàng không vũ trụ, kiến trúc, ô tô, quốc phòng và năng lượng.
4.15 Phần mềm nghiên cứu thời gian sản xuất
Phần mềm này sử dụng phân tích thời gian và chuyển động để tối ưu hóa chi phí sản xuất và lao động. Nó giúp đo lường từng bước của quy trình sản xuất, từ đó cải thiện phương pháp làm việc để tăng hiệu quả.
✅ Ưu điểm:
- Thu thập dữ liệu nhanh chóng, giúp cải thiện hiệu suất sản xuất.
- Chuẩn hóa quy trình làm việc.
- Một số phần mềm có tính năng tạo video hướng dẫn.
❌ Nhược điểm:
- Phức tạp và tốn chi phí để triển khai.
- Không phù hợp với doanh nghiệp sản xuất quy mô nhỏ.
🔹 Phù hợp với: Các doanh nghiệp sản xuất số lượng lớn, đặc biệt là những công ty áp dụng mô hình Lean Manufacturing như điện tử và ô tô.
5. Kết luận
Phần mềm sản xuất đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp hiện đại, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất, đảm bảo chất lượng và duy trì lợi thế cạnh tranh. Từ thiết kế, sản xuất đến ước tính chi phí và bảo trì, mỗi loại phần mềm đều có chức năng riêng trong việc tối ưu hóa quy trình. Việc lựa chọn phù hợp phụ thuộc vào nhu cầu, thách thức ngành và chiến lược dài hạn của doanh nghiệp. Ứng dụng công nghệ đúng cách không chỉ giúp cải tiến sản xuất mà còn giảm lãng phí và gia tăng lợi nhuận.
